Niewielka miejscowość ukryta pomiędzy beskidzkimi wzniesieniami kryje w sobie tajemnicę długoletniego kultu oddawanego Najwspanialszej Matce.
Historia czci Bolesnej Matki w Czarnym Potoku sięga połowy XV wieku. Wtedy to na miejscu pierwszej świątyni wybudowano i konsekrowano drugą. Uroczystość miała miejsce w roku 1449. W tym czasie został ufundowany i wykonany główny ołtarz. Posiadał on formę tryptyku z centralnym obrazem Opłakiwania Chrystusa. Był to okres w dziejach Kościoła, w którym głosicielami kultu Męki Pańskiej i Współcierpienia Jego Matki zajmowały się klasztory franciszkańskie. Na terenach Sądeczczyzny największymi propagatorami były klasztory reguły franciszkańskiej- Męski klasztor Franciszkanów, skasowany przez rząd austriacki w 1815 roku i słynny na całą Polskę, istniejący do dnia dzisiejszego klasztor s.s. Klarysek ze Starego Sącza. Konsekracji kościoła w roku 1449 dokonał sufragan biskup Jerzy-franciszkanin. Można za tym twierdzić, że starosądeccy franciszkanie zapoczątkowali w nowo konsekrowanym kościele w Czarnym Potoku nabożeństwo do Męki Pańskiej.
W obrazie Opłakiwania cała uwaga koncentruje się na martwej postaci Chrystusa i na współczuciu, które wraz z Matką Najświętszą okazują Mu na Kalwarii świadkowie Jego śmierci, zdjęcia z krzyża i pogrzebu. Jest to plastyczny opis skłaniający widza do wzięcia udziału we współczującym opłakiwaniu i do pokuty za swoje winy. Obraz ten ma charakter wyłącznie chrystologiczny. Obecny obraz Matki Boskiej Bolesnej też dotyczy tematu Męki Pańskiej i również przedstawia martwe ciało Jezusa, jednakże główny akcent jest w tym obrazie położony na postać Matki Boskiej. Ona tutaj ukazuje wiernym to martwe ciało, a czyni to w celu, by pobudzić grzeszników do refleksji nad własnym życiem i do poprawy. Ma zatem ten Obraz charakter maryjny i dlatego sanktuarium w Czarnym Potoku jest poświęcone Matce Boskiej Bolesnej. Nasuwa się jednak pytanie, dlaczego ów dawny obraz Opłakiwania będący znakomitym dziełem sztuki zastąpiono po dwustu latach nowym obrazem, tym obecnym, który wkrótce zasłynął cudami? Otóż miała na to wpływ sytuacja w jakiej znalazł się wtedy kościół. W wieku XVI do walki z kościołem przystąpili reformatorzy: Marcin Luter, Jan Kalwin i Urlich Zwingli. Odpadła od Kościoła znaczna część Niemiec, Szwajcarii, Anglia i Kraje Skandynawskie. W Polsce naukę Lutra przyjmowało mieszczaństwo, natomiast wśród szlachty szerzył się kalwinizm. Na Sądeczczyźnie wiele dworów szlacheckich przyjmowało odmianę kalwinizmu zwaną arianizmem. Arianie odrzucali prawdę o Trójcy Świętej, Jezusa uznawali tylko za człowieka, a Matce Najświętszej odmawiali godności i tytułu Bogurodzicy. W tym czasie w wielu kościołach z woli dziedzica ze dworu, dochodziło do wyrzucania i niszczenia obrazów i przedmiotów kultu. W końcu wieku XVI i w wieku XVII przyszło otrzeźwienie umysłów i rozpoczął się powrót do kościoła katolickiego. Nawróceni przywracali kościoły do poprzedniego kultu i sprawiali nowe obrazy oraz ołtarze. W treści tego nowego wyposażenia wnętrz w ołtarzach widzimy często Boskie Osoby Trójcy Świętej oraz Matkę Bożą. Tak właśnie stało się w Czarnym Potoku. U szczytu głównego ołtarza króluje postać Boga Ojca z kulą ziemską w dłoni oraz Ducha Świętego w postaci gołębicy, zaś w centrum ołtarza znalazł się właśnie wtedy obecny cudowny obraz, na którym Matka Boska Bolesna okazuje wszystkim, że to Jej Syn dokonał odkupienia świata jako Bóg-człowiek. Przybywając zatem do Czarnego Potoku i klęcząc przed cudownym obrazem uświadamiamy sobie, jak mocno jest on związany z terenem Sądecczyzny. Umieszczono go tu w roku 1649 na przebłaganie Boga w Trójcy Jedynego za odstępstwo od wiary i wynagrodzenie krzywd wyrządzonych wtedy Chrystusowi Panu i Jego Matce.
Obraz Matki Boskiej Bolesnej zasłynął łaskami, gdyż już w kilkadziesiąt lat później (1727 r.) założono pierwszą Księgę Łask. Pojawiły się także liczne wota. Kult Matki Bożej od 1867 r. szerzyło miejscowe Bractwo Różańcowe. Należało do niego 1000 osób. Najstarszą z wyproszonych tu łask jest uzdrowienie w 1678 r. Jędrzeja Szwarcenberga, syna stolnika wołyńskiego, za co złożył on 13 grzywien srebra na korony i sukienki. Kult rozwija się do dzisiaj. Szczególnym wyrazem czci, jaką otaczana jest Matka Boża z Czarnego Potoku, są dwa doroczne odpusty: jeden w piątek przed Niedzielą Palmową, a drugi w niedziele po 15września. Duża liczba wiernych przystępujących wtedy do spowiedzi i Komunii Świętej jest najlepszym świadectwem, że Maryja prowadzi wszystkich do Chrystusa. W każdą środę odprawiana jest w sanktuarium nowenna do Matki Bożej Bolesnej, podczas której przedstawiane są Maryi prośby, łaski i dziękczynienia jej czcicieli.
Najdroższa Matko, pomóż nam i wszystkim ludziom udręczonym odkrywać w cierpieniu głęboki sens. Spraw, aby wszelkie nasze cierpienia zalewające świat, nie zostały zaprzepaszczone w buncie i rozpaczy, lecz były uświęcone i ofiarowane Ojcu w zjednoczeniu z Chrystusem, Twym Synem.
Od ponad trzech wieków w niewielkiej parafii ukrytej między beskidzkimi wzniesieniami, króluje Bolesna Matka. Kult Maryi w czarnopotockim sanktuarium już od dziesiątków lat posiada swój wyraz w składanych prośbach i podziękowaniach za uzyskane łaski. Ich opis zawiera specjalna księga, którą nazywa się „ Księgą Łask”. To świadectwo głębokiej religijności miejscowego ludu oraz wiernych z okolic. Zachowana w sanktuarium Księga cudów spisywana była z małymi przerwami przez 350 lat. Zachowane w księdze wpisy pochodzą: najwcześniejszy z 1678 roku a ostatnie z lat dwudziestych XX vwieku. W Księdze cudów w zapisanych podziękowaniach i prośbach utrwalone zostały świadectwa otrzymanych łask i również głęboka wiara we wstawiennictwo Matki Bożej. Świadectwa podkreślają, że większość spisanych cudów miała miejsce w trakcie Mszy Świętej w czasie podniesienia. Wierni przystępowali do spowiedzi i Komunii Świętej, by z czystym sercem prosić o miłosierdzie i łaskę. Ks. Zygmunt Miętus proboszcz parafii w Czarnym Potoku w latach 1896 - 1910 zebrał i uporządkował istniejące zapisy łask i cudów w zbiorze łask nadając mu tytuł: "Zbiór łask cudownych doznanych od Najboleśniejszej Matki Jezusowej Przenajświętszej Maryi Panny w obrazie Jej łaskami słynącym w Czarnym Potoku". Obecnie w parafii prowadzona jest kronika w której umieszczane są prośby i podziękowania, które wierni czciciele Najświętszej Panny zostawiają w sanktuarium.
